Giriş
2015 yılında teknoloji devleri Google, Amazon, Netflix, Microsoft ve Meta’nın öncülüğünde kurulan Alliance for Open Media (AOMedia), video sıkıştırma teknolojilerine yeni bir soluk getirme hedefiyle AV1 kodekini geliştirdi. Bu açık kaynaklı kodek, yüksek görüntü kalitesini daha düşük bant genişliğiyle sunarken telif ücretlerinden muaf olmasıyla dikkat çekiyor.
AV1’in Avantajları
AV1, H.264 (AVC) ve H.265 (HEVC) gibi mevcut kodeklere göre yaklaşık yüzde 30 daha verimlidir. Bu, özellikle 4K ve 8K gibi yüksek çözünürlüklü içeriklerin daha az veri harcayarak izleyiciye ulaşması anlamına gelir. Özellikle internet altyapısının sınırlı olduğu bölgelerde bu özellik, içerik sağlayıcılar için büyük avantajlar sunar.
Google, YouTube’da AV1’i 2018’de test etmeye başladı ve kısa sürede Netflix ve Amazon Prime Video gibi platformlar 2021 itibarıyla desteğe katıldı. Meta AV1’i Instagram Reels’te kullanırken Microsoft Teams ekran paylaşımında tercih ediyor. Discord 2023’te AV1 desteğini başlatırken, Twitch ise entegrasyon çalışmalarını sürdürüyor. Büyük tarayıcılar; Google Chrome, Microsoft Edge, Firefox ve Safari, AV1 desteğini çoktan sağladı. Apple ise iPhone 15 Pro’dan itibaren cihazlarına AV1 donanım desteği eklemeye başladı.
Yaygınlaşma Engelleri
AV1’in yaygınlaşmasının önündeki en büyük engel donanım desteğidir. AV1’in sağladığı yüksek verimlilik, yüksek işlem gücü gerektirir ve bu da cihazlara ekstra yük getirir. Donanım hızlandırması olmayan cihazlar yazılım çözümlerine başvurmak zorunda kalıyor ki bu da pil ömrü, ısınma ve performans sorunlarına yol açabiliyor. AV1 desteği olmayan cihazlar için VideoLAN tarafından geliştirilen dav1d gibi yazılımsal çözümler mevcut. Ancak bu çözümler donanım desteği kadar verimli değil ve özellikle mobil cihazlarda pil tüketimini artırabiliyor.
Bugün itibarıyla AOMedia, Netflix içeriklerinin yüzde 95’inin AV1 ile kodlandığını, YouTube’da ise bu oranın yüzde 50 civarında olduğunu belirtiyor. Ancak birçok platform AV1’e tam geçiş yapmış değil. Bu biraz da “yumurta mı tavuktan, tavuk mu yumurtadan çıkar” ikilemine benziyor. AV1 içerikleri yaygın değilken donanım üreticileri neden bu teknolojiyi desteklesin? Ya da yeterince destekleyen cihaz yokken içerik üreticileri neden uğraşsın?
Rakipler ve Gelecek
AV1’in elbette rakipleri var. 2020 yılında finalize edilen VVC (Versatile Video Coding) veya H.266, MPEG ve VCEG tarafından geliştirildi. VVC, HEVC’ye göre yüzde 50 daha iyi sıkıştırma oranı sunarak AV1’i teknik olarak geride bırakabiliyor. Ancak VVC’nin en büyük dezavantajı, telif hakkı meselesi. AV1’in aksine VVC’nin kullanımı ücretlidir; lisans ücretleri vardır.
AV1’in verimlilik konusundaki iddiası, daha uzun sürelerde video işleme ve kullanıcı tarafında daha yüksek güç tüketimiyle sonuçlanan bir bedel getiriyor. AV1’in “ücretsiz” olma vaadi bile tartışmalı hale gelmiş durumda, çünkü bazı patent havuzları AV1’in kullandığı teknolojiler için telif talebinde bulunmaya başladı.
Sonuç ve Gelecek Beklentileri
Tüm bu belirsizliklere rağmen AOMedia ve destekçileri AV1’in çevrim içi yayıncılığın geleceği olduğuna inanıyor. AOMedia’ya göre AV1, muhtemelen uzun süre bizimle olacak. Öte yandan yeni bir kodek üzerinde de çalışmalar yürütüldüğüne dair sinyaller veriliyor. AOMedia, 2025 yılı içinde, muhtemelen yılın sonlarına doğru yeni bir kodek tanıtmayı planlıyor.
News
